“Công thái học” khi lái xe mà các bác tài cần chú ý

Hiện nay thì việc trang bị cho mình một chiếc xe bốn bánh hay còn được gọi một cách thân thương là “vợ hai” không còn xa lạ gì nữa. Tuy nhiên song song với đó cũng nảy ra nhiều vấn đề liên quan xoay quanh vấn đề “lái xe” nổ ra. 

Vậy thì hôm nay Carvina xin nhắc tới vấn đề công thái học khi lái xe.

Công thái học – một cụm từ được xem là khá mới ở Việt Nam. Nó là một bộ môn khoa học nghiên cứu về khả năng, giới hạn của con người. Các kết quả nghiên cứu của môn học này có thể được ứng dụng làm cơ sở để tổ chức quá trình lao động, duy trì khả năng lao động của con người được lâu dài ở mức cao; để xác định tính phù hợp với công việc, hệ thống máy móc thiết bị, sản phẩm và môi trường với các khả năng về thể lực, trí tuệ và cả với những hạn chế của con người.

Hay hiểu đơn giản công thái học khi lái xe là nghiên cứu và tìm hiểu để nâng cao khả năng thoải mái khi lái xe và giảm thiếu các vấn đề về: đau mỏi vai gáy, đau thắt lưng, chuột rút ở chân …. hay còn được gọi là tổn hại do lái xe thường xuyên, là một dạng rối loạn cơ xương liên quan tới công việc

Bất kỳ người nào dành nhiều thời gian trong một chiếc xe (xe hơi, xe tải, xe cứu thương, v.v.) đều có khả năng bị đau nhức. Người lái xe có xu hướng cảm thấy đau thường xuyên hơn vì khó thay đổi vị trí cơ thể trong khi lái xe.

Vậy thì…. Điều gì gây ra những cơn đau nhức?

Nguyên nhân bao gồm: 

+ Tư thế xấu – từ thói quen cá nhân, hoặc từ chỗ ngồi được điều chỉnh hoặc trang bị không phù hợp
+ Rung toàn thân tần số thấp trong xe hơi và xe tải đang di chuyển có thể đóng góp vào hiệu ứng ở lưng dưới
+ Hình dạng của ghế xe có thể gây áp lực lên các bộ phận được chọn của chân, lưng và mông. Sự tiếp xúc này có thể dẫn đến đau hoặc khó chịu tại các điểm áp lực và có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến chân và bàn chân.

Nói chung… các bác tài cần biết gì để cải thiện sự thoải mái khi lái xe?

Để thoải mái khi lái xe, hãy tìm các tính năng như nội thất của xe được thiết kế để mang lại sự thoải mái về tư thế và nhiệt, đủ không gian, độ ồn chấp nhận được và các tính năng điều chỉnh cho phép người lái phù hợp với nhu cầu.

Nội thất của một chiếc xe phải được điều chỉnh để người lái xe có chiều cao và hình dạng khác nhau có thể:

• đạt bàn đạp và điều khiển,
• có đủ khoảng không
• ngồi đủ cao để nhìn ra cửa sổ phía trước, bên cạnh và gương, và
• chạm tay lái mà không duỗi tay.

Người lái xe cần có đủ chỗ (25 – 30 cm hoặc 10 – 12 inch) giữa tay lái và ngực (xương ức) để thắt dây an toàn và túi khí để bảo vệ an toàn tối đa trong trường hợp va chạm . Cột vô lăng không được can thiệp vào chuyển động chân hoặc va đập vào đầu gối khi ra vào xe hoặc trong khi điều khiển và vận hành bàn đạp.

Thỉnh thoảng bạn cũng có thể thực hiện các điều chỉnh nhỏ cho ghế nếu bạn lái xe trong thời gian dài. Bất kỳ vị trí nào cũng có thể trở nên khó chịu nếu được duy trì trong một thời gian dài. Đồng thời, cố gắng nhẹ nhàng di chuyển cánh tay, chân và cổ của bạn nếu bạn dừng lại ở đèn.

Cụ thể hơn, các bác tài cần tìm kiếm gì khi chọn xe?

Hãy xem xét các yếu tố sau:

• Nó có phù hợp với các yêu cầu đối với kích thước cơ thể của người điều khiển và bất kỳ giới hạn vật lý nào mà người điều khiển có thể?
• Các tính năng bố trí và công thái học của xe (ví dụ: vô lăng, ghế ngồi, bàn đạp và các điều khiển khác, màn hình) có đáp ứng nhu cầu của bạn không?
• Người lái sử dụng xe bao nhiêu thời gian mỗi ngày và lái xe khoảng cách bao nhiêu mỗi năm
• Liệu nó có các tính năng hỗ trợ trong loại công việc mà người lái xe làm, ví dụ, một thân cây dễ tải cho một nhân viên bán hàng lấy mẫu cho khách hàng?
  Nếu mua xe cho một nhóm công nhân cụ thể, hãy đảm bảo rằng họ có thể cung cấp đầu vào cho việc lựa chọn phương tiện.

Kiểm tra các khía cạnh khác nhau của một chiếc xe, chẳng hạn như:

Vào và ra khỏi xe

• Tay nắm cửa có dễ mở và vận hành không, kể cả khi người lái đeo găng tay?
• Cửa mở có cung cấp đủ không gian để ra vào dễ dàng không (không khom lưng hay đập đầu vào khung cửa; và không va đầu vào đáy bảng điều khiển / bảng điều khiển và cột lái)?

Ngồi trong xe taxi

Có thoải mái và đủ rộng rãi để người ngồi trong và duy trì một tư thế trung lập (nghĩa là ở một vị trí ít căng thẳng nhất trên cơ thể)?

Ghế ngồi

• Ghế có thoải mái không (nếu có thể, lái xe trong khoảng một giờ)? Có đủ khoảng không để bạn không bị trượt hoặc va đầu nếu xe đâm vào đường ray hoặc ổ gà?
• Ghế có hỗ trợ toàn bộ chiều dài của đùi và tất cả các phần của lưng bạn không?
• Bạn có thể độc lập điều chỉnh:
  • chiều cao ghế từ sàn xe,
  • góc đệm ghế,
  • góc lưng ghế (nghiêng), và
  • khoảng cách giữa lưng ghế và tay lái?

Khi được điều chỉnh hợp lý, người lái phải có thể chạm tới bàn đạp, vô lăng và các điều khiển khác mà không cần duỗi chân và tay và nên có tầm nhìn tốt về các dụng cụ, đồng hồ đo và tất cả các gương, và tầm nhìn tốt qua phía trước và bên các cửa sổ.

• Là chiều dài của đệm ghế có thể điều chỉnh? Cần có khoảng 2-3 ngón tay rộng trong khoảng trống giữa mặt trước của đệm ghế và mặt sau của đầu gối người lái. Nếu quá dài, nó sẽ gây áp lực lên mặt sau của đầu gối, gây khó chịu và có thể cản trở lưu thông máu thích hợp ở chân và bàn chân
• Là đệm ngồi đường viền để phân phối tốt hơn trọng lượng trên ghế và ngăn ngừa hoặc giảm thiểu các điểm áp lực trên mông?
• Có phải hầu hết các ghế được bọc trong một vật liệu thoáng khí (cho thoải mái nhiệt)? Các cạnh của mông ghế và lưng có thể được hoàn thiện bằng nhựa hoặc da để giảm thiểu hao mòn và để dễ dàng trượt vào và ra khỏi ghế.
• Là vật liệu mông ghế hay hình thức may có “gân”? “gân” ngang trên đệm ghế giúp chống trượt về phía trước và “gân” dọc ở phía sau giúp ngăn chặn chuyển động ngang.
• Ghế và dây an toàn có phù hợp với người lái xe đang mặc áo khoác mùa đông nặng nề hoặc quần áo bảo hộ không?

>>> Xem thêm các mẫu ghế chỉnh điện, ghế massage,… tại: GHẾ CHỈNH ĐIỆN Ô TÔ

Phần Ghế tựa lưng và hỗ trợ thắt lưng

• Phần Ghế tựa lưng có đủ cao và rộng để nâng vai bạn không? Phần còn lại phía sau phải cao ngang vai và không cản trở tầm nhìn phía sau.
• Ghế tựa lưng có hỗ trợ điều chỉnh thắt lưng (lưng dưới) không? Phần còn lại phía sau phải được tiếp xúc dọc theo toàn bộ chiều dài lưng của người lái. Các điều chỉnh thắt lưng (vào và ra, lên và xuống) sẽ cho phép người lái điều chỉnh phần tựa lưng vào lưng và thoải mái hơn.

Dây an toàn

• Liệu chiếc xe có một dây neo vai có thể điều chỉnh trên cột B (trụ giữa cửa trước và cửa sau) có thể được di chuyển lên hoặc xuống? Điều chỉnh này cho phép người định vị đai vai sao cho nằm ở giữa xương cổ áo (xương đòn) chứ không phải trên cổ hoặc khỏi vai.
  Xe có tín hiệu thính giác nếu dây an toàn không bị khóa không?

Cúi đầu hay tự đầu

Được gọi là tựa đầu vì nó được thiết kế để hạn chế chuyển động đầu khi xe bị đâm từ phía sau. Ghế tựa đầu bảo vệ nhiều hơn khi ở gần đầu vì dây an toàn sẽ tiếp xúc với đầu nhanh hơn và tiếp xúc kéo dài hơn trong khi va chạm từ phía sau. Một tựa đầu được thiết kế tốt sẽ làm giảm khả năng cổ bị cong về phía sau.

• Là tựa đầu có thể điều chỉnh chiều cao và cho góc tới và lùi?
• Có thể khóa đầu trong vị trí? Nếu không, phần tựa đầu có thể di chuyển trong khi va chạm và tài xế (và hành khách) có thể bị chấn thương.
• Là tựa đầu ở vị trí hiệu quả nhất?
  • Chiều cao – cao bằng đỉnh đầu của người ngồi,nhưng không được thấp hơn 6 cm (khoảng 2,5 in) từ đỉnh đầu (nghĩa là không thấp hơn chiều cao ở đỉnh tai)
  • Lùi lại – khoảng cách giữa phía sau đầu của người ngồi và phía trước của phần tựa đầu – phần đầu phải càng gần càng tốt với phần tựa đầu: khoảng cách chấp nhận được là khoảng 7 cm (2,75 in) hoặc ít hơn nhưng không nên lớn hơn 10 cm (khoảng 4 in).

Túi khí

Túi khí là một thiết bị hạn chế người sử dụng bổ sung và không bao giờ được coi là thiết bị bảo vệ cho dây an toàn. Một dây an toàn một mình có thể bảo vệ người lái xe khỏi bị thương trong các tốc độ chậm, mà không cần triển khai túi khí. Túi khí được thiết kế để triển khai trong trường hợp tốc độ cao hơn, tác động trực diện. Nếu một túi khí được triển khai trong khi người ngồi không thắt dây an toàn, có khả năng sẽ xảy ra chấn thương. Một túi khí sẽ không có khả năng ngăn cản người lái xe bị văng ra khỏi xe.

• Có bao nhiêu túi khí?
• Xe có túi khí bên có thể bảo vệ người lái trong trường hợp bị va chạm từ bên hông không?
• Xe có túi khí rèm có thể bảo vệ đầu của người lái khỏi va chạm sang một bên và khỏi kính vỡ không?

Vô lăng

• Xe có trợ lực lái và cần ít nỗ lực hơn để sử dụng?
• Tay lái sẽ điều chỉnh lên hay xuống, và vào hay ra?
• Tay lái có tính năng nghiêng để người lái dễ dàng ra vào xe hơn không?
• Tay lái có thể được định vị để nó không che khuất bảng hiển thị?
• Là cột tay lái có thể thu gọn trong trường hợp va chạm?

Không gian trong xe

• Xe có hệ thống kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm đầy đủ (sưởi ấm, điều hòa không khí, thông gió) để duy trì điều kiện thoải mái trong cả mùa đông và mùa hè, và giúp duy trì tầm nhìn tốt bằng cách giữ cho cửa sổ không có sương mù hoặc sương giá?
• Nội thất xe có đủ yên tĩnh để cho phép giao tiếp dễ dàng với hành khách ở ghế trước hoặc ghế sau. Độ ồn thấp cũng giúp lái xe thư giãn hơn và giảm căng thẳng. Ngoài ra thì cũng cần thêm các phương tiện giải trí trên xe giúp giảm stress

> Xem thêm: “Tất Tần Tật” về âm thanh ô tô, âm thanh xe hơi mà ai cũng phải biết

Và cuối cùng là làm thế nào để điều chỉnh ghế lái phù hợp nhất có thể?

Đọc hướng dẫn sử dụng xe và hiểu tất cả các điều chỉnh mà bạn có thể làm (ví dụ: vị trí ghế ngồi, góc tựa lưng, vị trí tựa đầu, chiều cao và độ nghiêng vô lăng, dây an toàn, gương). Các điều chỉnh phổ biến bao gồm:

1. Chiều cao ghế – nâng ghế cao nhất có thể nhưng vẫn thoải mái. Chiều cao này sẽ tối ưu hóa tầm nhìn của bạn thông qua các cửa sổ. Bạn sẽ có thể nhìn thấy ít nhất 76 mm (3 in) trên đỉnh tay lái. Đảm bảo rằng bạn có đủ khoảng trống giữa trần xe và đỉnh đầu. Điều chỉnh gương sau khi bạn hoàn thành cài đặt các tính năng.

2. Chiều dài đệm ghế , nếu có thể – điều chỉnh độ dài ghế sao cho mặt sau của đầu gối của bạn khoảng 3 – 6 cm (khoảng 1-1 / 4 đến 2-3 / 8 in) từ phía trước trên ghế.

3. Vị trí ngồi tiến / lùi – di chuyển ghế về phía trước cho đến khi bạn có thể dễ dàng đẩy bàn đạp qua toàn bộ bàn chân của họ bằng cả bàn chân, không chỉ bằng ngón chân. Bạn có thể phải điều chỉnh lại chiều cao ghế để kiểm soát bàn đạp tốt hơn.

4. Góc đệm ghế – nghiêng đệm ghế cho đến khi đùi của bạn được hỗ trợ dọc theo toàn bộ chiều dài của đệm mà không có áp lực ở phía sau đầu gối của bạn.

5. Nghỉ ngơi lưng ghế – điều chỉnh phần tựa lưng cho đến khi nó hỗ trợ toàn bộ chiều dài lưng của bạn khi bạn ngồi thẳng. Nếu bạn nghiêng quá xa về phía sau, cuối cùng bạn có thể cúi đầu và cổ về phía trước, điều này có thể gây ra mỏi cơ, đau cổ hoặc vai, ngứa ran ở ngón tay, v.v.

6. Hỗ trợ thắt lưng – điều chỉnh hỗ trợ thắt lưng lên xuống và ra vào cho đến khi bạn cảm thấy một áp lực đều dọc theo lưng của bạn từ hông đến cao ngang vai. Vì điểm này, lưng ghế sẽ cảm thấy thoải mái và không nên có khoảng trống hoặc điểm áp lực trong khu vực hỗ trợ phía sau.

7. Chỉ đạo bánh xe – điều chỉnh vô lăng cho chiều cao hoặc độ nghiêng và kéo nó trở lại cho nơi dễ lấy. Trung tâm của vô lăng nên cách xương ức của người lái xe khoảng 25 – 30 cm (10 – 12 in). Bạn càng ở gần túi khí, khả năng chấn thương càng cao nếu túi khí triển khai, ngay cả khi bạn đang thắt dây an toàn.

Nếu vô lăng của bạn có thể nghiêng lên xuống, hãy nghiêng nó để túi khí phía sau trung tâm của vô lăng hướng vào ngực bạn, không phải đầu và cổ hoặc dạ dày của bạn. Ngoài ra, cánh tay của bạn phải ở tư thế thoải mái (không quá cao hoặc quá thấp).

8. Cúi đầu (tựa đầu) – trong khi ngồi, hãy nâng đầu lên cho đến khi đỉnh của nó ngang với đỉnh đầu của bạn. Nếu có thể nghiêng đầu, điều chỉnh góc của tựa đầu cho đến khi thực tế chạm vào phía sau đầu của bạn khi bạn ở tư thế ngồi.

9. Tinh chỉnh – bạn có thể phải thực hiện lại các bước 1 – 8 nếu bạn cần tối ưu hóa cách thức xe phù hợp với bạn. Bạn sẽ có thể tiếp cận và vận hành tất cả các điều khiển, bàn đạp, vô lăng, v.v., và có tầm nhìn tốt thông qua các cửa sổ và gương.